Historia Modlitwy Różańcowej

Zwyczaj odmawiania konkretnej liczby tych samych modlitw, odliczanych za pomocą sznurka z koralikami lub węzełkami, jest bardzo stary i nie został wymyślony przez chrześcijan. W ruinach starożytnej Niniwy archeolodzy znaleźli pochodzący z VIII lub IX wieku przed Chrystusem posążek kobiety, trzymającej w dłoniach przedmiot bardzo podobny do różańca.
Palce, kamyki, sznury
Wśród chrześcijan jako pierwsi sposób modlitwy zbliżony do Różańca zastosowali pustelnicy. Pierwsi chrześcijanie początkowo liczyli modlitwy na palcach, jednak gdy wyznaczali sobie na przykład do odmówienia codziennie 100 razy „Ojcze nasz”, trzeba było znaleźć inne rozwiązanie. Dlatego, że­by się nie pomylić, przygotowywali 100 kamyków, które przekładali z miseczki do miseczki. Stopniowo sposób liczenia pacierzy udoskonalano, przygotowując sznury z odpowiednią liczbą węzłów, pętelek albo nanizanych kawałków drewna. Takimi prototypami różańca posługiwali się np. św. Pacho­miusz (+346) i św. Benedykt z Nursji (+547).

Za najstarszy chrześcijański „różaniec” uważa się sznurek z nawleczonymi kulkami, znaleziony w grobie św. Gertrudy z Nivelles (+658). Niestety, ten cenny zabytek gdzieś zaginął. Najstarszy zachowany wizerunek różańca pochodzi z XIII stulecia. Jest on wy­rzeźbiony na nagrobku zmarłego w roku 1273 rycerza Gerarda, należącego do zakonu templariuszy. Liczy 158 pa­ciorków. Dopiero na początku XVI wieku zaczęto paciorki grupować w dziesiątki.
Wieniec z róż
Tajemnicze są początki nazwy „różaniec”. Niektórzy badacze usiłowali nawet szukać jej źródeł w sanskrycie (starożytnym języku używanym w Indiach), jednak ta hipoteza nie znalazła szerszego poparcia.
Wiele wskazuje na to, że różaniec zawdzięcza swa nazwę średniowiecznej poezji maryjnej. Róża była w tym okresie ulubionym symbolem Matki Bożej. W wielu utworach można znaleźć skierowane do Maryi wezwanie: „Witaj, Różo”. Bardzo często używane było w „psałteriach”, nawiązujących do 150 Psalmów zawartych w Piśmie Świętym.
Termin rosarium można spotkać na przełomie XIII i XIV wieku, jednak bez żadnych odniesień religijnych. Dopiero w XV stuleciu nabrał on znaczenia „Ogrodu różanego”, używanego jako jeden z tytułów nadawanych Maryi.
Nazwa różańca wywodzona jest także z rozpowszechnionego w nie­których krajach Zachodu elementu średniowiecznego stroju, a właściwie noszonej w tamtych czasach zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety ozdoby. Niemieckie słowo Rosenkranz oznaczało wieniec lub wianuszek z klejnotów, szlachetnych metali albo po prostu z kwiatów, nakładany na głowę. W XIII wieku świecki zwyczaj został przeniesiony do kultu maryjnego. Czciciele Maryi zaczęli Jej wizerunki ozdabiać wieńcami z kwiatów. Zwyczaj ten można spotkać nadal w wielu parafiach, także w Polsce.
Istnieje legenda, opowiadająca o czcicielu Maryi (według niektórych wersji był to mnich, według innych człowiek świecki), który codziennie splatał wieniec z róż, aby nim przyozdobić figurę Madonny. Pewnego dnia otrzymał jednak widzenie, z którego dowiedział się, że Maryja znacznie bardziej ucieszyłaby się z innego wieńca – powtórzonej pięćdziesiąt razy modlitwy „Zdrowaś Maryjo”. Modlitwy stawać się miały w dłoniach Matki Bożej różami, z których sama splatałaby sobie najpiękniejszy wieniec.
Nie od razu „Zdrowaś Maryjo”
Kamyki, sznury z węzełkami lub kulkami służyły do wielokrotnego powta­rzania pacierzy. To słowo przypomina, że początkowo „na różańcu” nie odmawiano modlitwy „Zdrowaś Maryjo”, lecz „Ojcze nasz”. Termin „pacierz” utworzono od łacińskich słów Pater noster. To modlitwa uważana za najpiękniejszą i najcenniejszą w całym chrześcijaństwie, ponieważ sam Jezus nauczył jej swoich uczniów.
Najstarsze reguły zakonne zobowią­zywały mnichów do wielokrotnego powtarzania modlitwy „Ojcze nasz” w ciągu dnia. Na przykład Reguła benedyktyńska jeszcze w XI wieku naka­zywała braciom zakonnym codziennie odmawiać 150 „Ojcze nasz”, na wzór kapłańskiego oficjum złożonego ze 150 psalmów. Podobny zwyczaj praktykowali do XIII wieku templariusze.
Od najdawniejszych czasów chrześcijanie czczący Matkę Zbawiciela mo­dlili się za Jej wstawiennictwem. Jednak tak powszechna dzisiaj modlitwa „Zdrowaś Maryjo” pojawiła się dopiero w XI stuleciu, w formie antyfony do oficjum o Najświętszej Maryi Pannie. W tym samym czasie stała się częścią modlitwy „Anioł Pański”, a z niej wy­odrębniła się jako osobna modlitwa. Została rozpowszechniona w Kościele dopiero w wieku XII.
W pierwotnej formie składała się jedynie ze słów Archanioła Gabriela. Następnie dołączono słowa Elżbiety, a później dodano prośbę, która już nie była tekstem biblijnym, zaczynającą się od słów: „Święta Maryjo, Matko Boża…”. Obecna forma „Pozdrowienia Anielskiego” ukształtowała się w XV wieku. Zatwierdził ją św. Pius V w 1566 roku. Od XIII wieku powszechne staje się łączenie „Modlitwy Pańskiej” i „Zdrowaś Maryjo” w jeden pacierz.
Potocznie za „ojca” Różańca w obecnej postaci uważa się św. Dominika, którego tej formy modlitwy miała nauczyć sama Maryja, polecając jej rozpowszechnianie na całym świecie. Dołączanie do wielokrotnego powtarzania „Ojcze nasz” i „Zdrowaś Maryjo” rozważań ma źródło w późnym średniowieczu i łączy się z zakonem kartuzów. Na kształt tajemnic różańco­wych wpływ wywarł również dominikanin bł. Henryk Suzo. W 1569 r. Pius V ustalił jednolitą formę Różańca, składają­cego się z trzech części po pięć tajemnic każda. Natomiast od około 1600 r. pojawił się zwyczaj odmawiania na początku trzech „Zdrowaś Maryjo” z prośbą o wiarę, nadzieję i miłość.
Do wielkiego rozpo­wszechnienia Różańca przyczynili się następcy św. Piotra. Szczególne zasługi ma Leon XIII, który poświęcił tej modlitwie wiele swych dokumen­tów, wskazując ją jako skuteczne narzędzie duchowe wobec bolączek społeczeństwa. W promowaniu Różańca wyróżnili się także bł. Jan XXIII i Paweł VI. 16 października 2002 roku Jan Paweł II wydał list apostolski Rosarium Virginis Mariae, w którym przypomniał ewangeliczny charakter Różańca i zaproponował dodanie pięciu nowych tajemnic – które nazwał tajemnicami światła – dotyczących publicznego życia Jezusa. Do spopularyzowania Różańca przyczyniła się przede wszystkim sama Matka Boża. Prawie we wszystkich swoich ostatnich objawieniach Maryja trzymała w ręku różaniec i usilnie prosiła o jego odma­wianie. Tak było np. w Lour­des (1858 r.), w Fatimie (1917 r.).
Cuda różańcowe: Zwycięstwo pod Lepanto
Był rok 1571. Historycy zgodnie twierdzą, że wtedy decydowały się losy chrześcijańskiej Europy. We wrześniu dotarła wiadomość, że wielka turecka flota opuściła Konstantynopol i wyruszyła, by opanować Stary Kontynent.
Papieżem był wówczas Pius V Zachęcał gorąco cały katolicki świat do modlitwy różańcowej w intencji uchronienia Europy od tureckiej nawałnicy. Sam podobno godzinami klęczał, prosząc Maryję ze łzami w oczach o wstawiennictwo.
Do decydującej bitwy między flotą chrześcijańską a turecką doszło 7 października 1571 roku pod Lepanto. Była to ostatnia w historii bitwa morska, którą toczono tak jak na lądzie. Po czterech godzinach walki zniszczonych zostało 60 galer tureckich, zginęło 27 tysięcy napastników. 5 tysięcy dostało się do niewoli. Zdobyto połowę tureckich okrętów. Uwolniono też kilkanaście tysięcy chrześcijan, którzy jako niewolnicy byli w nich przykuci do wioseł.
Wenecjanie na ścianie zbudowanej w swym mieście kaplicy dziękczynnej napisali: Non virtus, non arma, non duces, sed Mariae Rosiae victores nos fecit (Nie odwaga, nie broń, nie dowódcy, ale Maryja Różańcowa dała nam zwycięstwo). Przekonanie to potwierdził papież Pius V. Świadom, komu zawdzięcza cudowne ocalenie Europy, uczynił 7. dzień października świętem Matki Bożej Różańcowej. W dokumencie napisał: „Pragniemy szczególnie, aby nigdy nie zostało zapo­mniane wspomnienie wielkiego zwycięstwa uzyskanego od Boga przez zasługi i wstawiennictwo Najświętszej Maryi Panny w dniu 7 października 1571 r., odniesione w walce przeciw Turkom, nieprzyjaciołom wiary katolickiej”.
Cuda różańcowe: Zwycięstwo pod Wiedniem
W roku 1683 agresja turecka po raz kolejny zagroziła Europie. Wojska muzułmańskie dotarły aż pod Wiedeń. Wszystko wskazywało na to, że nie ma ratunku nie tylko dla miasta, ale dla całego kontynentu. Papież Innocenty XI zwrócił się do polskiego króla Jana III Sobieskiego z prośbą o pomoc. Polski Sejm nie chciał jednak się zgodzić na udział polskich wojsk w tej wojnie. Dopiero objawienie maryjne, jakie miał spowiednik króla, o. Stanisław Papczyński, spowodowało zmianę decyzji posłów.
Zmierzając pod Wiedeń, Sobieski zatrzymywał się w maryjnych sanktuariach. Modlił się na Jasnej Górze i w Piekarach na Śląsku. Jako zawołanie bojowe dla swych rycerzy wybrał słowa: „Jezus, Maryja”.
Do bitwy doszło 12 września. Gdy licząca 27 tysięcy żołnierzy armia pod dowództwem polskiego króla starła się z ponadstutysięczną armią turecką, w Krakowie z Katedry na Wawelu wyruszyła w kierunku kościoła Mariackiego procesja „wojska duchowego”. Śpiewając, odmawiano modlitwę różańcową. W procesji niesiono Najświętszy Sakrament oraz cudowny obraz Matki Bożej Różańcowej. Do gorącej modlitwy różańcowej zmobilizowali się wszyscy mieszkańcy Krakowa. Zaprzestali handlu, zrezygnowali nie tylko z pracy, ale także z posiłków. Z różańcami w dłoniach modlili się o zwycięstwo. Ich modli­twa została wysłuchana. Przy niewielkich stratach własnych Sobieski pokonał przeważa­jące siły muzułmańskie.
Jan III Sobieski zawiadomił o tym fakcie pa­pieża Innocentego XI, posyłając mu chorą­giew Mahometa i wiadomość: „Przybyłem, ujrzałem, Bóg zwyciężył”. Na pamiątkę zwycięstwa pod Wiedniem Innocenty XI ustanowił 12 września dla całego Kościoła wspomnienie Imienia Maryi.
Cuda różańcowe: Hiroszima i Nagasaki
6 VIII 1945 r. Hiroszimę zniszczył wybuch pierwszej bomby atomowej, zrzuconej przez Amerykanów. Wskutek wybuchu zginęło 78 tys. osób, 14 tys. uznano za zaginione, dalsze 38 tys. odniosło rany. Trzy dni później bombę taką zrzucono na Nagasaki.
Sześć miesięcy przed atomowym atakiem w Hiroszimie i Nagasaki pojawiło się dwóch mistyków, którzy głosili konieczność nawrócenia, odmawiania Różańca i pokuty jako jedynego ratunku przed czekającymi dniami nieszczęść. Nawoływali japońskich katolików, aby przygotowali się, żyli w stanie łaski uświęcającej, w swoich domach trzymali poświęconą wodę i świecę (gromnicę) i odmawiali co­dziennie przynajmniej jedną część Różańca.
W obydwu miastach ocalało po jednym budynku. W jednym było 12 osób, a w drugim 18. Otaczające dom podwórka i trawa były również nietknięte. Przed domem na ganku w Hiroszimie ocalał kot, a za domem ogródek z pomidorami i winogronami. Nawet jedna szyba nie została wybita. Wiadomo, że w ocalałym bu­dynku w Hiroszimie mieszkała katolic­ka rodzina, która codziennie przez 6 miesięcy odmawiała Różaniec. Kate­dra w Hiroszimie została całkowicie zniszczona z wyjątkiem dwóch figur: Najświętszego Serca Jezusowego i Niepokalanego Serca Maryi.
Obietnice dane przez Maryję bl. Alanowi de la Roche dla tych, którzy będą odmawiać Różaniec:

• ·  Ktokolwiek będzie Mi służył przez odma­wianie Różańca świętego, otrzyma wyjątkowe łaski.
• ·  Obiecuję Moją specjalną obronę i największe łaski wszystkim tym, którzy będą odmawiać Różaniec.
• ·  Różaniec stanie się bronią przeciw piekłu, zniszczy, pomniejszy grzechy, zwycięży heretyków.
• ·  Spowoduje on, że cnoty i dobre dzieła zakwitną; otrzyma on od Boga obfite przebaczenie dla dusz; odciągnie serca ludu od umiłowania świata i jego marno­ści; podniesie je do pożądania rzeczy wiecznych.
• ·  Dusza, która poleci Mi się przez odma­wianie Różańca, nie zginie.
• ·  Ktokolwiek będzie odmawiał Różaniec i odda się rozmyślaniu nad jego świętymi tajemnicami, nigdy nie będzie pokonany przez niepowodzenia. Bóg nie będzie karał w swojej sprawiedliwości, nie zginie śmiercią niespodziewaną; jeżeli będzie sprawiedliwym, wytrwałym w łasce Bożej i będzie godnym życia wiecznego.
• ·Ktokolwiek będzie miał prawdziwe na­bożeństwo do Różańca – nie umrze bez sakramentów Kościoła.
• ·Wierni w odmawianiu Różańca będą mieli w życiu i przy śmierci światło Boże i pełnię Jego faski.
• · Uwolnię z czyśćca tych, którzy mieli nabożeństwo do Różańca świętego.
• · Wierne dzieci Różańca zasłużą na wysoki stopień chwały w niebie.
• · Otrzymacie wszystko, o co prosicie przez odmawianie Różańca.
• · Wszystkich, którzy rozpowszechniają Różaniec, będę wspomagała w ich potrzebach.
• · Otrzymałam od Mojego Boskiego Syna obietnicę, że wszyscy obrońcy Różańca będą mieli za wstawienników cały Dwór Niebieski w czasie życia i w godzinie śmierci.
• · Wszyscy, którzy odmawiają Różaniec, są Moimi synami i braćmi Mojego Jedynego Syna Jezusa Chrystusa.
• ·  Nabożeństwo do Mojego Różańca jest wielkim znakiem przeznaczenia do nieba.

Bl. Alan de la Roche żył w latach 1428-1475. Przyczynił się do ustalenia obecnej formy Różańca: podzielił 150 „zdrowasiek” na dziesiątki, które przeplótł „Modlitwą Pańską”. On też założył pierwsze bractwo różańcowe w Douai w 1470 r.